Aydın Adnan Sezgin – Libya ve İdlip’teki Gelişmeler Hk. 28.01.2020

İktidar Suriye ve Libya’da eşit ortaklık yerine Rusya’ya tabi olma tutumunu tercih etmiştir. İdlib’te ilan edilen son ateşkes çoktan bozulmuş durumdadır. Şam ve müttefiklerinin saldırıları giderek artmaktadır. Bölgenin doğusu her an Esad yönetiminin eline geçebilir. Ateşkes lafta kalmış, aldanan yine Ankara olmuştur. Sığınmacı akımı durumun vahametini artırmaktadır. İktidar ise sadece sınırımıza yaklaşan sığınmacılarla ilgili rakamlar verip gelişmeleri acz içinde izlemektedir.

Biz, asla “Libya’ya kayıtsız kalalım.” demiyoruz. İktidarın Türkiye’nin aleyhine neticeler veren dengesiz yöntemlerine itiraz ediyoruz. Hem muhtıra hem de tezkere Serrac Hükûmetine yardımcı olmak ya da meselenin barışçı yollarla çözümüne katkıda bulunmak şöyle dursun, sahadaki olayları kışkırtmıştır, ateşkes sadece sözde kalmıştır.

Asker gönderme tezkeresi, iktidarın iddia ettiği gibi, Libya’da ateşkese vekile olmamış; aksine, olası bir ateşkesi ve barış görüşmelerini baltalamıştır. Berlin Konferansı’ndan da herhangi bir sonuç alınamamıştır.

Suriye’de ÖSO ve diğer gruplardan savaşçıların, Türkiye üzerinden Libya’ya paralı asker olarak gönderildiğine dair kuvvetli duyumların kanıtları toplu hâlde ortaya çıkmaktadır. Geçtiğimiz günlerde uluslararası basında yer alan haberlerde 2 bin civarında Suriyeli savaşçının Türkiye üzerinden Libya’ya savaşmak üzere gittiği aktarılmıştır. Libya’daki ÖSO mensuplarının geçtiğimiz haftalarda sosyal medyadan yaptığı öne sürülen paylaşımlar da bu iddiaları desteklemektedir. İddialar doğruysa, uluslararası hukuk ve imajımız açısından ülkemizin maruz kalacağı maliyetlere ilişkin olarak iktidar tarafından nasıl bir muhasebe yapılmaktadır? Ülkemizin uluslararası çıkarları bağlamında muhatap olacağı olası sakıncalar hakkında iktidarın değerlendirmesi nedir? Bu sorular yanıtlanmaya muhtaçtır.

Rusya’yla Moskova’da başlatılan ve iyi hesaplanmadan girişilen ateşkes hamlesinin mutlak bir fiyaskoyla sonuçlanması itibarımızı daha da sarsmıştır.

Zaten Libya’da böyle bir ateşkese, böyle bir sonuca, Rusya’ya tabi bir dış politika izleyerek varılabileceğini düşünmek bırakın amatörlüğü, aymazlığın ta kendisiydi. Bu kürsüden defalarca tekrarladık. Rusya’yla eşit birer partner olarak ortak çıkarları azamileştirmek için elimizden geleni yapmamız gerekmektedir. Ama iktidar eşitliği seçmiyor. Suriye’de olduğu gibi Libya’da da Rusya ile ABD’nin anlaşacağını defaatle belirttik. Nitekim Rusya Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyini Libya konusunda Moskova’da toplamaya yönelik çalışmalar yapmaktadır. Moskova’da Hafter’in masadan kalktığı ateşkes anlaşması ve Berlin’de Hafter’in imzalamadığı mutabakat çökmüş, Türkiye seyirci kalmış, aldanmış, dışlanmıştır.

Son günlerde Mısrata bölgesinde çatışmalar artarak devam etmektedir. Libya daha da karışmakta, Libyalılar daha çok acı çekmektedir. “Tezkere sayesinde ateşkesi temin ettik.” diyen iktidar ise aciz içindedir. Olan, Türkiye’nin saygınlığına ve itibarına olmaktadır.

İktidar “lider diplomasisi” diye bir kavram üreterek dış politikadaki tek adam yönetimine kavramsal bir kılıf uydurmaya çalışmaktadır. “Türkiye lider diplomasisiyle uluslararası sistemde yaşanan krizleri çözüme kavuşturmaya devam ediyor.” ifadeleriyle dış politikadaki beceriksizlikler örtbas edilmeye çalışılmaktadır. Oysa Türkiye, bırakın krizleri çözüme kavuşturmayı, bizatihi kriz üreten bir ülke hâline gelmiştir; istikrar üreten bir ülke olmaktan çıkmış, istikrarsızlığa yol açan ülkeler grubuna hızla sürüklenme yolundadır. Hâlbuki cumhuriyet dış politikasının ana sermayesi bölgesinde ve dünyada istikrar üretme yeteneğiydi. Suriye’deki iç savaşın büyümesinde ve uzamasında AK PARTİ’nin ciddi bir rolü vardır. Libya’da Türkiye’nin attığı adımlar ateşkesi âdeta ateşe atmıştır.

Libya meselesinin egemenlik sorunu olarak görülmesi yersiz ve abartılmış bir yorumdur. Komşu ülkelerle ve Doğu Akdeniz’deki ülkelerle ideolojik saplantılarla didişmek yerine diplomasi öne çıkarılmış olsaydı durum bugünkü hâle gelmeyecekti.

Suriye’de ve Libya’da atılan yanlış adımlar açıkça gösteriyor ki Türkiye dış politika hamlelerine hapsedilmek istenmektedir. Nedeni çok açık: Ekonomi felakete sürükleniyor ve iktidarın dış politika şovenizminden başka tutunabileceği hiçbir zemin kalmamıştır.

Dış politika karar alıcılarımızı sağduyulu ve ulusal çıkarlarımıza uygun bir tutuma dönmeye davet ediyoruz. Dış politika geleneği, bölgesinde ve dünyada istikrara olabildiğince katkıda bulunma anlayışına ve pratiğine dayalı Türkiye’nin, istikrarsızlık üretme eğiliminden hızla sıyrılması itibarının ve millî menfaatlerinin gereğidir.

Bugün, Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Konseyi, Türkiye’nin periyodik incelemesini yapmaktadır. Göreceğiz yine dünya âleme nasıl mahcup olacağımızı. Ülkemizde demokrasinin ve insan haklarının kaydettiği gerileme yeniden tescillenecek. Bu yüz kızartıcı gelişmelere karşı tek çare, iyileştirilmiş parlamenter demokratik sisteme dönüştür.